Bağdat’tan Opal köyüne…
Bağdat’tan ülkesine dönüp dönmediği, döndüyse ne zaman döndüğü, daha sonra nerede yaşadığı konusunda tarihsel kaynaklarda bilgi bulunmamakla birlikte yöresel söylencelerden yararlanarak Kâşgarlı Mahmud’un 1080 yılında Bağdat’tan ülkesine döndüğü, Kâşgar yakınlarındaki Opal köyüne yerleştiği, burada kurduğu Mahmudiye Medresesinde on yıl müderrislik yaptıktan sonra 1090 yılında doksan yedi yaşındayken öldüğü ileri sürülmektedir.
Eserini yazıp Halife’ye sunduktan sonra Kâşgar’a dönen Kâşgarlı Mahmud’un Opal köyüne yerleşmesinin sebebi; çocukluğunu ve gençlik yıllarını geçirdiği, ilk öğrenimini gördüğü köyde son yıllarını yaşama ve burada toprağa verilme arzusuyla açıklanabilir. Ömrünün son yıllarında kendisine yurt edineceği bu köyün adını eserine aldığına göre Opal köyünün Kâşgarlı Mahmud’un hayatında önemli bir yeri olmalıdır. Ancak ne yazık ki kaynaklarda başkaca bir bilgi bulunmadığından Kâşgarlı Mahmud ile Opal köyü arasındaki bağlantı yoruma açıktır.
Opal köyüne yerleşmesi ve buradaki son yılları ile ilgili bilgileri doğrulayan bir başka söylenceye göre Kâşgarlı Mahmud’un seksen dokuz yaşında Kâşgar’a geldikten sonra sekiz yıl medresede hocalık yaptığı, doksan yedi yaşında öldüğü ve Opal köyündeki medresesinin yakınındaki mezarlığa gömüldüğü anlatılmaktadır. Hemen hemen aynı bilgileri tekrarlayan başka söylencelerde Kâşgarlı Mahmud’un 1105, hatta 1126 yılında öldüğü anlatılır.
Nitekim yakın zamanda Kâşgarlı Mahmud’un mezarı olduğuna inanılan ve üstüne bir türbe yapılarak onarılan mezarın üzerine Mahmud Kaşkari kabrisi ‘Kâşgarlı Mahmud kabri’ yazılarak doğum yılının 1008 ölüm yılının ise 1105 olduğu belirtilmiştir.
Opal köyündeki mezarın Kâşgarlı Mahmud’a ait olduğu geç dönem kaynaklarında da dile getirilmektedir. Daha önceden Kâşgarlı Mahmud’un türbesinde bulunan ve 1791 yılında yazıldığı kaydedilen Tezkire-i Hazret-i Molla adındaki yazma eserden edinilen bilgiye göre Kâşgarlı Mahmud, Bağdat’tan ülkesine dönüşünden sonra sekiz yıl müderrislik yapmış, doksan yedi yaşındayken Hicri 477 (Miladi 1084/1085) yılında ölmüştür.
Yine Opal köyündeki türbeye vakfedilmiş olan yazma bir Mesnevî nüshasının son sayfalarında bulunan ve Kâşgar Şeriye Mahkemesi kadısı tarafından mühürlenen 14 Recep 1252 (21 Ekim 1836) tarihli vakıf senedinde, o bölgedeki halkın eskiden beri Hazret-i Mollam Şemseddin adıyla bir evliya olarak tanıdığı kişinin aslında Kâşgarlı Mahmud olduğu belirtilmektedir. Yıllar öncesine uzanan bir inancın devamı olarak halkın kutsal bir ziyaret yeri kabul ettiği türbede yatan kişinin Kâşgarlı Mahmud olduğu neredeyse kesinlik kazanmıştır.
Kâşgarlı Mahmud ve Dîvânu Lugâti’t-Türk Tanıtım İçerik Dizini
- Dîvânu Lugâti’t-Türk (Tam Metin)
- Kâşgarlı Mahmud Kimdir?
- Kaşğarlı Mahmud Nerede ve ne zaman doğmuştur?
- Kâşgarlı Mahmud’un soy kütüğü
- Kâşgarlı Mahmud Nerede öğrenim gördü?
- Kâşgarlı Mahmud’un Bağdat Seferi
- Kâşgarlı Mahmud’un Opal’a Dönüşü
- Kâşgarlı Mahmud’un Türbesi
- Kâşgarlı Mahmud Dîvânu Lugâti’t-Türk’ü Neden ve Nasıl Yazdı?
- Kâşgarlı Mahmud Dîvânu Lugâti’t-Türk’ü Ne Zaman Yazmıştır?
- Kâşgarlı Mahmud ve Dîvânu Lugâti’t-Türk – Sunuş
- Kâşgarlı Mahmud’a Göre Türk
- Kâşgarlı Mahmud’a Göre Türk Yazısı
- Kâşgarlı Mahmud’a Göre Türk Boyları
- Kâşgarlı Mahmud’un Haritası
- Kaşgarlı Mahmud: On İki Hayvanlı Türk Takvimi ve Nevruz
- Dîvânu Lugâti’t-Türk’ün Yapısı
- Dîvânu Lugâti’t-Türk’ün Söz Varlığı
- Dîvânu Lugâti’t-Türk – Söz Varlığından Kültür Dünyamıza
- Dîvânu Lugâti’t-Türk’ün Bulunuşu ve Yayımlanışı
