Uygurlar Hakkında Genel Bilgiler

Uygurlar Hakkında Genel Bilgiler

Uygurlar, çoğunlukla Çin’in kuzeybatısında yer alan Uygur Özerk Bölgesinde yaşamakta olan Türk boylarındandır. Dilleri Türk dillerinden Uygurca’dır. Uygurlar, Uygur Özerk Bölgesi dışında Kazakistan, Kırgızistan, Özbekistan, Türkiye, Almanya, Avustralya, Japonya, Kanada ve Amerika Birleşik Devletleri’nde yaşamaktadırlar. Uygurların kurdukları son devleti olan ‘Doğu Türkistan İslam Cumhuriyeti’ 27 Haziran 1946 tarihinde yıkılarak (Li, 2006:159), 1 Ekim 1949 tarihinde kurulan Çin Halk Cumhuriyeti sınırlarına dahil edilmesiyle 1 Ekim 1955 tarihinde adı Xinjiang Uygur Özerk Bölgesi olarak değiştirilmiştir (Li, 2006:192), başkenti Urumçi’dir.

Uygurların nüfusları hakkında sağlıklı bir bilgi bulunmamakla birlikte, uluslararası birçok sivil toplum kuruluşları tarafından, Uygur Özerk Bölgesinde yaşamakta olan Uygurların nüfusunun 20 milyon ile 30 milyon arasında olduğu yönündeki tahminler dile getirilmektedir. Çin Halk Cumhuriyeti Merkezi Hükümetinin açıklamasına göre Uygur Özerk Bölgesindeki Uygurların toplam nüfusu, 2000 yılında 8 milyon 399 bin 393 (The State Council, PRC) iken, 2015 yılında ise 11 milyon 303 bin olmuştur (Xinjiang Yearbook, 2016).
Uygur Özerk Bölgesi dışında, Uygurların en çok yaşadığı ülkeler arasında Kazakistan, Kırgızistan, Özbekistan gibi Orta Asya Türki Cumhuriyetleri ve Türkiye Cumhuriyeti bulunmaktadır.

Kazakistan’da 2018 yılsonu itibarıyla toplam 262 bin 400 civarında Uygur yaşamaktadır ve Kazakistan nüfusunun %1,4’ünü oluşturmaktadır. (‘Kazakhstan’, 2018, CIA The World Fact Book).

Kırgızistan’daki Uygurların nüfusu 2019 yılbaşı itibariyle 58 bin 168 olup, Kırgızistan toplam nüfusunun %1’ine denk gelmektedir (National Statistical Committee, Kyrgyz Republic, 2019).

Özbekistan’da 2000 yılı resmi istatistik verilerine göre Uygurların nüfusu 19,526 olup güncel istatistik verilere ulaşılamamaktadır.

Türkiye’de Türk vatandaşı olarak yaşamakta olan Uygurların sayısı 20 bin civarında olup, 2018 yıl sonu itibariyle Türkiye’de turistik ya da uzun dönem ikamet izni ile yaşamakta olan Uygurların sayısının 30 bin civarında olduğu tahmin edilmektedir. Dolayısıyla, Türkiye’de yaşamakta olan Uygurların toplam sayısı 50 bin civarında olup yaklaşık %85’i İstanbul’da yaşamaktadır.

Sayıları az olmakla birlikte Japonya, Avrupa ülkeleri, Amerika, Kanada ve Avusturalya gibi ülkelerde de Uygurlar bulunmaktadır. Uygur Özerk Bölgesi dışındaki Uygurların toplam sayısı 400 bin civarında olup, Uygur Özerk Bölgesinde yaşayan toplam Uygur nüfusunun %3,54’üne tekabül etmektedir.